Bánh trôi - bánh chay / 湯圓
Một bát bánh chay
Bánh trôi - bánh chay, xuất phát từ bánh Trung Quốc [1] là hai loại bánh cổ truyền tại miền Bắc Việt Nam. Hai loại bánh này thường đi liền với nhau, phổ biến nhất trong dịp Tết Hàn thực vào mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm, còn gọi là "ngày bánh trôi bánh chay".
Mục lục
[ẩn]
1 Nguyên liệu
2 Cách làm
2.1 Làm bột vỏ bánh
2.2 Làm bánh trôi
2.3 Làm bánh chay
3 Bánh trôi trong thi ca
4 Xem thêm
5 Liên kết ngoài
[sửa] Nguyên liệu
Bột nước của gạo nếp lẫn gạo tẻ, đường phên, nước hoa bưởi, dừa nạo, vừng (mè) đã xát vỏ. Đối với riêng bánh chay thì thêm đỗ xanh, đường cát, bột đao hoặc bột sắn dây, chút gừng giã nhỏ vắt lấy nước.
[sửa] Cách làm
[sửa] Làm bột vỏ bánh
Gạo nếp lẫn gạo tẻ thường theo tỷ lệ nếp:tẻ là 9:1 hoặc 8:2, vo sạch, ngâm mềm, vo sơ lại cho sạch rồi đem xay nhuyễn trong cối xay có cho nước vào từ từ, trút bột nước vào túi vải treo lên cho ráo nước, nhào lại bột cho thật dẻo, mịn.
[sửa] Làm bánh trôi
Vỏ bánh: bột vỏ bánh viên thành những viên nhỏ đều nhau, đường kính khoảng 2cm.
Nhân bánh: Đường phên (đường mật mía) xắt thành những viên vuông nhỏ hoặc đường phèn cũng chọn những viên nhỏ.
Trang trí: dừa nạo, vừng xát vỏ rang vàng.
Cho nhân vào giữa viên bột nhỏ đã được nhào nặn từ trước và để vào lòng bàn tay trái, dùng hai bàn tay ve tròn cho kín đường. Đun nước sôi, thả nhẹ nhàng từng viên bánh vào luộc và đun nhỏ lửa, khi nào bánh nổi lên là chín,bạn vớt ra, thả vào chậu nước lạnh cho săn mình và đỡ bị dính, cho bánh vào đĩa, gạn khô nước. Rắc vừng (rang vàng, xát bỏ vỏ) lên trên bánh hoặc dùng một cái thìa chấm mặt đáy thìa vào vừng và chấm lên từng cái bánh cho đẹp. Có thể rắc nước hoa bưởi và một ít sợi dừa nạo lên trên sản phẩm của bạn cho thơm,sau đó ăn nguội. Với bánh trôi mặn thì nhân bánh làm bằng bột đậu xanh, thêm ít gia vị mặn. Bánh trôi mặn thông thường có trong món chè thập cẩm.
[sửa] Làm bánh chay
Vỏ bánh: giống vỏ bánh trôi, nhưng bột được nặn từng viên to hơn một chút, đường kính khoảng 3 đến 3,5cm.
Nhân bánh: Đậu xanh ngâm mềm, đãi sạch vỏ, hấp hoặc đồ chín, xúc ra đem giã nhuyễn, chừa lại một ít chưa giã để trang trí. Xào phần đậu xanh đã giã với đường, vê lại bằng cỡ nhỏ hơn viên bánh trôi kể trên một chút.
Nước đường: Quấy bột sắn dây hoặc bột đao với nước pha đường, kèm một chút nước gừng, đun nhỏ lửa, đảo đều tay cho bột hơi sánh lại và không bị cháy khét ở đáy nồi.
Nguyên liệu trang trí: tương tự như bánh trôi, có thể kèm chút đậu xanh đã hấp chín nhưng chưa giã.
Nặn bột mỏng đều ra rồi cho nhân vào giữa, vê tròn lại cho kín nhân rồi ấn bánh hơi dẹt một chút (có một số địa phương không ấn dẹt bánh ra từ trước, mà đợi khi bánh chín vớt ra sẽ cho vào từng bát, dùng thìa ấn hơi dẹt bánh). Luộc bánh trong nước sôi già, khi bánh nổi lên là đã chín. Cho bánh ra bát, múc nước đường đổ ngập bánh, rắc vừng (rang vàng, xát bỏ vỏ) hoặc rắc chút đậu xanh hấp chín lên trên, có thể thêm một ít sợi dừa nạo và nước hoa bưởi cho thơm.
[sửa] Bánh trôi trong thi ca
Một đĩa bánh trôi
Nữ sĩ Hồ Xuân Hương có bài thơ ví thân phận người phụ nữ ngày xưa với chiếc bánh trôi:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Theo người nội trợ, cái "bảy nổi ba chìm" mà nhà thơ đã miêu tả trong bài thơ trên, là trạng thái của những chiếc bánh nổi lập lờ khi vừa chín tới, chứ không đợi đến khi bánh nổi lâu có thể bị nát. Và cái "tấm lòng son" nói trong bài, chính là hạt đường phên màu đỏ nâu trong nhân bánh phải còn nguyên vẹn, không bị vỡ và chảy nước, ví với người con gái dù có long đong ba chìm bảy nổi, vẫn giữ tấm lòng thành thực trong tình yêu.
[sửa] Xem thêm
Bánh trôi nước (còn gọi là Chè xôi nước) tại miền Nam, giống bánh chay nhưng nhiều nước đường hơn, có khi cho thêm nước cốt dừa.
Bánh trôi Tàu gần tương tự bánh chay, nhưng nhân có gia thêm chút dừa nạo hoặc dừa xắt miếng vuông nhỏ, nước đường thì chỉ dùng gừng và đường không cho bột sắn dây hay bột đao. Loại bánh này thường ăn nóng.
[sửa] Liên kết ngoài
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và tài liệu về: Bánh trôi - bánh chay
Bánh trôi - Bánh chay trong ẩm thực Hà Nội
Bánh trôi, bánh chay, bánh trôi Tàu
Tết Hàn thực - "nhớ" bánh trôi bánh chay
Bánh trôi bánh chay
Cách làm bánh trôi bởi CandyCanCook
---------------------
http://vi.wikipedia.org/wiki/B%C3%A1nh_ ... %A1nh_chay